5 Bước Của Quy Trình Sáng Tạo Giúp Bạn Sống Chất Chơi Như Một Nghệ Sĩ

Ai cũng có thể trở nên sáng tạo hơn nếu họ thực hành thói quen sáng tạo liên tục.

Sáng tạo không phải là khả năng trời phú, một sự lãng mạn, một khoảnh khắc xuất thần. Sáng tạo là một quá trình. Tôi gọi quá trình đó là một vòng lặp của thói quen sáng tạo với năm giai đoạn:

Thu thập ý tưởng
Nghiên cứu ý tưởng
Ấp ý tưởng
Khoảnh khắc Eureka
Ý tưởng gặp thực tiễn

Giai đoạn 1: Thu thập ý tưởng

Đây có thể đơn giản là các cảm hứng thoáng qua đầu bạn. Nó có thể là một bức tranh đẹp, hay một vấn đề hóc búa, một câu hỏi, một đoạn trích hay,… Không nhất thiết bạn sẽ phải làm gì với các cảm hứng bất chợt này, nhưng bạn hãy thu thập. Nguyên tắc có ích ở đây là ghi nhầm còn hơn bỏ sót. Đây là giai đoạn rải hạt cho ý tưởng sáng tạo của bạn.

Đồ nghề: Apple Notes, mẩu hoá đơn, stickie note, giấy ăn,… bất cứ cái gì có thể ghi được.

Bước 2: Nghiên cứu ý tưởng

Chọn một ý tưởng ở bước một. Đọc, ghi chú, và suy ngẫm các thông tin, kiến thức có liên quan đến ý tưởng đó. Kết nối chúng với nhau. Đặt câu hỏi mở rộng. Hãy suy nghĩ sâu về ý tưởng của bạn ở giai đoạn này. Đây là lúc bạn bón phân tưới nước cho hạt giống sáng tạo của mình.

Đồ nghề: Phần mềm ghi chép như Evernote, Obsidian, Apple Notes.

Bước 3: Ấp ý tưởng

Đợi một thời gian cho ý tưởng ngấm vào đầu bạn và não bộ bắt đầu làm việc với ý tưởng một cách vô thức. Nhiều người làm trong lĩnh vực sáng tạo như nhà văn, nghệ sĩ, nhà khoa học lỗi lạc đều có thói quen đi bộ, ngủ, hoặc làm việc gì đó không liên quan để ý tưởng của mình được thai nghén và sẵn sàng cho bước kế tiếp. Đây là lúc hạt giống của bạn đâm chồi nảy lộc.

Đồ nghề: Những thứ quan trọng khác trong cuộc sống của bạn như gia đình, sức khoẻ, tiền bạc, và sở thích cá nhân.

Bước 4: Khoảnh khắc “Eureka”

Khi bạn để yên cho ý tưởng của mình một thời gian, nó sẽ quay trở lại với một sáng kiến, một giải pháp mới mẻ. Nó có thể xảy ra vào bất kỳ lúc nào (như trong lúc bạn đang tắm). Đó là bông hoa ấp ủ từ ba bước trước: những hạt giống cảm hứng, dưỡng chất từ quá trình nghiên cứu nghiêm túc, cộng với năng lượng từ khoảng thời gian thư giãn. Ý tưởng giờ đây đã trưởng thành. Hãy ghi lại nó ngay khi có thể.

Đồ nghề: Công cụ ghi chép nhanh như Apple Note hay bất kỳ cái gì có thể viết vào.

Bước 5: Thử nghiệm ý tưởng với thực tiễn

Quá trình phát triển ý tưởng này giống như một chiếc phễu lọc. Bạn sẽ gieo rất nhiều hạt giống ở bước một và rồi cuối cùng chỉ có một hạt đâm chồi và trổ bông. Nhưng các bông hoa ý tưởng này vẫn còn phải trải qua một bài kiểm tra nữa. Đó là khớp ý tưởng với nhu cầu thực tiễn. Ý tưởng của bạn có thể rất sáng tạo với chính bạn, nhưng nếu nó không có ích cho ít nhất một người khác, thì nó cũng không có mấy giá trị thực tế. Hãy tưởng tượng nếu nghệ thuật của De Vinci không được cảm nhận bởi các khán giả của ông thì rõ ràng nó sẽ chẳng được tiếp nhận rộng rãi. Hoặc một sáng kiến, một sản phẩm, một ý tưởng kinh doanh mà không giải quyết được một vấn đề thực tiễn, thì cũng không phải là một sản phẩm sáng tạo đích thực.

Ví dụ: Chia sẻ trực tiếp với người khác, tạo sản phẩm thử nghiệm, dạy học, viết blog. Chia sẻ trên diễn đàn và mạng xã hội nơi bạn có thể nhận phản hồi của người dùng như youtube, facebook, hoặc các hội nhóm chuyên môn.

Điểm cốt lõi (và khó nhất) của quy trình sáng tạo là có sự chuyển pha liên tục và nhuần nhuyễn giữa hai pha phân kỳ và hội tụ.

Phân kỳ là khi bạn để cho tư duy mình linh hoạt và cởi mở đón nhận mọi ý tưởng mà không đánh giá hoặc kiểm duyệt. Hội tụ là khi bạn đưa ra lựa chọn hoặc phán đoán chính xác về ý tưởng. Bạn đưa ra một kết luận tạm thời cho vấn đề hiện tại. Nếu thiếu một trong hai pha này, thì vòng lặp sáng tạo sẽ không thể hình thành. Cách duy nhất để học cách chuyển pha là tập thói quen sáng tạo với năm giai đoạn kể trên.