Obsidian là phần mềm ghi chép yêu thích của tôi trong năm 2022. Nó có ba tính năng nổi trội là ưu tiên cho đường dẫn hai chiều giữa các ghi chép, lưu mọi thứ trong bộ nhớ nội bộ của máy tính, và lưu trữ mọi ghi chép dưới dạng file markdown.
Obsidian tạo một môi trường tư duy thuận lợi cho những người làm việc với thông tin và tri thức mỗi ngày. Việc gõ nhanh và nhìn thấy ngay những gì mình gõ, và liên kết các ý tưởng với nhau một cách dễ dàng khiến bạn tư duy linh hoạt và đa chiều. Bạn không phải dừng việc viết lại để đi tìm những ghi chép có liên quan. Chỉ cần vài phím bấm đơn giản, bạn có thể mở ngay một cái ghi chép khác và nhúng nó vào với ghi chép bạn đang mở, rồi bạn cứ thế tiếp tục với dòng suy nghĩ của mình.
Theo tôi, có 4 lý do vì sao Obsidian là một công cụ và một môi trường tư duy hiệu quả.
Thứ nhất, mỗi đơn vị kiến thức là một ghi chép (note). Mỗi ghi chép là một đơn vị trong mạng lưới kiến thức lớn trong bộ nhớ dài hạn của bạn. Bộ nhớ dài hạn lưu thông tin theo kiểu những liên kết giữa các đơn vị kiến thức, gọi là node, và cùng nhau tạo thành ký ức ngữ nghĩa (semantic memory). Các ghi chép trong Obsidian có thể hoạt động giống như các node kiến thức trong não bộ của bạn. Bằng các đường dẫn hai chiều từ note này sang note kia và ngược lại, chúng ta luôn có thể liên kết thông tin lại thành một bức tranh tổng quát có ý nghĩa. Đây là một môi trường tư duy mô phỏng cách hoạt động của tâm trí một cách tuyệt vời.
Thứ hai, việc liên kết giữa các note với nhau dễ dàng và nhanh chóng. Tôi có thể gõ hai lần ngoặc vuông và sau đó gõ tên ghi chép ở bên trong, ví dụ: [[Một Cõi Tình Phai]]. Thao tác này cho phép tạo một đường dẫn đến ghi chép hiện có hoặc tạo một đường dẫn đến một ghi chép mới. Ghi chép mới này có thể hoàn toàn chưa hiện diện mà nó hoạt động giống như một cái thẻ giữ chỗ (placeholder). Bạn có thể nhắc đến ghi chép có tên [[Một Cõi Tình Phai]] ở các ghi chép (note) khác nữa. Bất kỳ khi nào cần làm việc với nó, bạn chỉ cần bấm vào tên ghi chép đó là có thể tạo ra một note mới với tất cả các ghi chép có đường dẫn tới đó.
Thứ ba, Obsidian có thể hiển thị mức độ kết nối giữa các ghi chép với nhau qua graph view - (chế độ xem biểu đồ) đối với toàn bộ các ghi chép cũng như với từng ghi chép. Mỗi note là một dấu chấm trong biểu đồ (hình trên). Từ đó bạn biết sự dày đặc ở một điểm kiến thức nhất định và mối quan hệ giữa các điểm kiến thức với nhau. Khi đó, bạn có thể định hướng để tìm các ghi chép có liên quan và định hình ý tưởng hoặc lập luận của mình nhờ vào các mối liên hệ sẵn có này. Kiểu tư duy liên kết này là cơ sở quan trọng của tư duy đa chiều và sáng tạo, không theo lối mòn.
Thứ tư, Obsidian có giao diện chủ đề (theme) đẹp và nhiều phong cách đa dạng. Nhiều theme do người dùng tự phát triển và chia sẻ miễn phí. Điều này khiến giao diện người dùng có tính tuỳ biến phù hợp, khiến họ không chán và có cảm giác tự chủ và thích thú. Đây là một nhu cầu quan trọng - khi được đáp ứng, nó kích thích động lực bên trong và tạo điều kiện cho trạng thái dòng chảy, khiến người dùng cảm tưởng hoà mình và muốn tương tác nhiều hơn với môi trường tư duy, và vì vậy làm việc có hiệu suất và hứng thú hơn. Giống như khi bạn chơi game nhập vai và được chọn nhiều phân vai, cảnh vật, và những lựa chọn hấp dẫn khác, bạn cũng sẽ thích game đó hơn là những game không có gì để chọn ngoài … giới tính.